پکیج تصفیه فاضلاب جهت پیوسته فاضلاب طراحی می گردد. پساب تصفیه شده، دارای استاندارهای سازمان حفاظت محیط زیست می باشد و می تواند برای آبیاری فضای سبز بکار رفته یا به منابع پذیرنده تخلیه شود. پکیج شامل سیستم بیولوژیکی با رشد معلق، کلرزنی و نگهدارنده لجن می باشد. جریان در ابتدای ورود از آشغالگیر عبور می کند سپس به تانک هوادهی فرستاده می شود. پس از حذف قسمت اعظم BOD به مخزن ته نشینی هدایت می شود.
پساب خروجی از واحد ته نشینی به واحد کلر زنی می رود. خروجی واحد کلر زنی از نظر استاندارهای سازمان حفاظت محیط زیست مورد تایید می باشد .
لجن واحد ته نشینی به واحد نگهداری لجن هدایت می شود که نیاز به تخلیه هر روزه لجن نباشد.کلر زنی با تزریق محلول هیپوکلریت انجام می گردد .برای حذف کف های ایجاد شده در سطح حوض هوادهی، از پمپ کف زدایی استفاده می شود.
از مزایای این پکیج تصفیه فاضلاب بهره برداری بسیار آسان، عدم نیاز به تصفیه لجن و کیفیت بالای پساب تصفیه شده می باشد.
با ساخت تصفیه خانه های پیش ساخته فاضلاب به صورت واحد های فشرده ارزان قیمت علاوه بر کاهش قابل ملاحظه در زمان و هزینه های ساخت ،امکان حمل و جابجایی آنها به صورت کانتینرهای استاندارد فراهم می شود. فرایند انتخابی تصفیه فاضلاب از تنوع هوازی لجن فعال به طریق رشد معلق یا بستر ثابت بیوفیلمی می باشد.
فاضلابهای آلوده و بیماریزا پس از هدایت به این سیستم و طی مراحل مختلف تصفیه به پسابی زلال ،بدون بو و بدون مواد معلق پالایش شده و پس از کلر زنی مطابق با استاندارهای محیط زیست قابل دفع به چاه جذبی،رودخانه و یا استفاده در مصارف آبیاری فضای سبز می باشند.
هر پکیج دارای متعلقات لازم از قبیل تجهیزات آشغالگیری، پمپاژ، هوادهی ،ته نشینی، هاضم لجن، کلر زنی و تابلوی برق می باشد. مخازن تصفیه از ورق و پروفیل های فولادی ساخته شده و توسط پرایمرهای اپوکسی و یا پوشش های فایبر گلاس در برابر خوردگی محافظت می شوند.
روشهای جدید در تصفیه فاضلاب ( SBR, UASB,…. واحد SBR
واحد SBR
واحد SBR از یک راکتور پر و خالی شونده تشکیل شده که در آن اختلاط کامل صورت می گیرد و علاوه بر آن هوادهی و ته نشینی که بعد از مرحله واکنش می باشد،در یک تانک انجام می شود. در تمام سیستمهای SBR عمل تصفیه در قالب ۵ مرحله ای که در ادامه می آید، بصورت متوالی انجام می شود.
۱- پرشدن،
۲- واکنش(هوادهی)،
۳- ته نشینی،
۴- تخلیه ،
۵- آزاد.
در طی مرحله پرشدن، فاضلاب به سیستم وارد می شود. در طی فرایند پر شدن سطح مایع موجود در راکتور از ۷۵درصد در انتهای مرحله آزاد به ۱۰۰درصد می رسد. در خلال پرشدن، محتویات راکتور در حال مخلوط شدن و یا مخلوط و هوادهی شدن توامان هستند تا به واکنشهای بیولوژیکی در حال انجام در داخل راکتور سرعت ببخشند.
در طی فرایند واکنش، واکنشهای آلی تحت شرایط کنترل شده محیطی بر روی مواد آلی موجود در فاضلاب انجام می شود.
در طی فرایند ته نشینی، مواد جامد تحت شرایط سکون شروع به ته نشینی می کنند و نتیجه آن پساب تصفیه شده ایست که آماده تخلیه از سیستم SBR است.
پساب تصفیه شده در طی مرحله تخلیه از سیستم خارج می شود. برای تخلیه پساب تصفیه شده از مکانیزمهای متعددی از جمله دریچه های سرریز می توان استفاده نمود.
مرحله آزاد در یک سیستم SBR که از چند تانک استفاده می کند، زمان لازم را برای پرشدن یک تانک قبل از اینکه مرحله بعدی (واکنش) شروع شود، فراهم می سازد. به دلیل اینکه این مرحله چندان ضروری نیست، گاهی از سیستم SBR حذف می شود.
در مورد فاضلابهای با جریان دائمی، حداقل به ۲ تانک نیاز است تا زمانی که یک تانک در حال پرشدن است، تانک دیگر در حال انجام مرحله تصفیه باشد.
- واحد UASB
یکی از پیشرفت های قابل توجه در تکنولوژی مربوط به سیستمهای تصفیه بی هوازی راکتور UASB می باشد که در اواخر دهه ۷۰ میلادی در هلند شکل گرفت. در این فرایند، فاضلاب از انتهای راکتور UASB وارد آن شده و از میان واحد روکش لجن به سمت بالا جریان پیدا می کند. اجزای اصلی راکتور UASB سیستم توزیع فاضلاب ورودی، جداکننده فازگاز از جامد و طرح خروج پساب تصفیه شده می باشد.
ویژگی اصلی سیستمهای UASB که به آن این امکان را می دهد تا در مقایسه با سایر فرایندهای بی هوازی از فاضلاب با بار COD بسیاربالاتری استفاده کند، تولید لجن به صورت گرانوله می باشد. تولید لجن بصورت دانه دانه در سیستمهای UASB به چندماه زمان احتیاج دارد که این زمان را با برخی افزودنی ها به آن، می توان کاهش داد.
لجن فعال با بستر متحرک : MBBR - "Low Cost" wastewater treatment
بسترهای متحرک در سیستم های تصفیه پسآب که به عنوان آکنه خوانده می شوند می توانند گاها راندمان تصفیه را به مقدار زیادی افزایش دهند.
پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی سیستم هایی هستند که برای تصفیه فاضلاببهداشتی – انسانی طراحی و ساخته شده اند. از آنجا که این سیستم ها دارای تمامی واحدها و تجهیزات مورد نیاز جهت تصفیه هستند، به آنها پکیج تصفیه گفته می شود. مخزن این پکیج ها را بصورت فلزی، پلی اتیلنی و کامپوزیتی طراحی و اجرا می نماید.
مهمترین مزایای این پکیج ها عبارتند از:
1- کارایی و راندمان بسیار بالا در تصفیه فاضلاب
2- پرتابل بودن و قابلیت جابجایی پکیج حتی پس از نصب و راه اندازی
3- سرعت بالا در ساخت، نصب و راه اندازی
4- برخورداری از کلیه واحدها و تجهیزات مورد نیاز جهت تصفیه
5- گارانتی یک ساله و 10 سال خدمات پس از فروش
6- سهولت بهره برداری و نگهداری به سبب نوع طراحی و ساخت و تجهیزات بکاررفته درپکیج
به دلیل مزایای این پکیج های فلزی امروزه در کشور ما بطور گسترده ای از آنها برایتصفیه فاضلاب های بهداشتی- انسانی استفاده می گردد.
مهمترین مزایای پکیج های فلزی عبارتند از:
1- سرعت بالا در ساخت و راه اندازی پکیج
2- پرتابل بودن و امکان جابجایی پکیج حتی پس از نصب و راه اندازی
3- قیمت پایین و اقتصادی بودن به خصوص در ظرفیت های کمتر از 100 متر مکعب در شبانه روز
4- امکان ساخت بر اساس شرایط و محدودیت های هر پروژه
5- سازگاری با شرایط آب و هوایی اغلب مناطق کشور
6- سهولت ایجاد هر گونه تغییر در دوران بهره برداری
با توجه به تجربیات داخلی و خارجی در کارایی روش لجن فعال با هوادهی گسترده، مخزن از این روش برای طراحی و ساخت پکیج های تصفیه فاضلاب بهداشتی – انسانی خود استفاده می کند. بر این اساس واحدهای اصلی این پکیج ها عبارتند از: آشغالگیر، مخزن هوادهی، مخزن ته نشینی، مخزن کلرزنی، هاضم لجن و تابلو برق. البته با توجه به شرایط هر پروژه تغییرات لازم بر روی این پکیج ها اعمال می گردد. از اینپکیج ها می توان در تصفیه فاضلاب بهداشتی واحدهای مسکونی، ساختمانهای اداری، کارگاه ها و کارخانجات، هتل ها و مراکز اقامتی و تفریحی، رستوران ها و کمپ های کارگری استفاده نمود. پساب خروجی این پکیج ها با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست مطابقت داشته و با توجه به طراحی از آن می توان برای مصارف کشاورزی و آبیاری فضای سبز یا تخلیه به چاه جاذب و یا تخلیه به آبهای سطحی استفاده نمود.
پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی سیستم هایی هستند که برای تصفیه فاضلاببهداشتی – انسانی طراحی و ساخته شده اند. از آنجا که این سیستم ها دارای تمامی واحدها و تجهیزات مورد نیاز جهت تصفیه هستند، به آنها پکیج تصفیه گفته می شود. مخزن این پکیج ها را بصورت فلزی، پلی اتیلنی و کامپوزیتی طراحی و اجرا می نماید.
مهمترین مزایای این پکیج ها عبارتند از:
1- کارایی و راندمان بسیار بالا در تصفیه فاضلاب
2- پرتابل بودن و قابلیت جابجایی پکیج حتی پس از نصب و راه اندازی
3- سرعت بالا در ساخت، نصب و راه اندازی
4- برخورداری از کلیه واحدها و تجهیزات مورد نیاز جهت تصفیه
5- گارانتی یک ساله و 10 سال خدمات پس از فروش
6- سهولت بهره برداری و نگهداری به سبب نوع طراحی و ساخت و تجهیزات بکاررفته درپکیج
به دلیل مزایای این پکیج های فلزی امروزه در کشور ما بطور گسترده ای از آنها برایتصفیه فاضلاب های بهداشتی- انسانی استفاده می گردد.
مهمترین مزایای پکیج های فلزی عبارتند از:
1- سرعت بالا در ساخت و راه اندازی پکیج
2- پرتابل بودن و امکان جابجایی پکیج حتی پس از نصب و راه اندازی
3- قیمت پایین و اقتصادی بودن به خصوص در ظرفیت های کمتر از 100 متر مکعب در شبانه روز
4- امکان ساخت بر اساس شرایط و محدودیت های هر پروژه
5- سازگاری با شرایط آب و هوایی اغلب مناطق کشور
6- سهولت ایجاد هر گونه تغییر در دوران بهره برداری
با توجه به تجربیات داخلی و خارجی در کارایی روش لجن فعال با هوادهی گسترده، مخزن از این روش برای طراحی و ساخت پکیج های تصفیه فاضلاب بهداشتی – انسانی خود استفاده می کند. بر این اساس واحدهای اصلی این پکیج ها عبارتند از: آشغالگیر، مخزن هوادهی، مخزن ته نشینی، مخزن کلرزنی، هاضم لجن و تابلو برق. البته با توجه به شرایط هر پروژه تغییرات لازم بر روی این پکیج ها اعمال می گردد. از اینپکیج ها می توان در تصفیه فاضلاب بهداشتی واحدهای مسکونی، ساختمانهای اداری، کارگاه ها و کارخانجات، هتل ها و مراکز اقامتی و تفریحی، رستوران ها و کمپ های کارگری استفاده نمود. پساب خروجی این پکیج ها با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست مطابقت داشته و با توجه به طراحی از آن می توان برای مصارف کشاورزی و آبیاری فضای سبز یا تخلیه به چاه جاذب و یا تخلیه به آبهای سطحی استفاده نمود.
احمد بهراد، کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست گرایش آب وفاضلاب مجری طرح «تصفیه فاضلاب به روش الکتروکئوگولاسیون» گفت: این روش را برای تصفیه فاضلاب صنعتی به کار گرفتیم تا از این طریق بتوانیم آب غیر قابل شرب جهت آبیاری باغ و باغچه و خیلی مصارف دیگر تولید کنیم.
وی با بیان اینکه این روش جدیدی است که با ترکیب چند فرایند در یک راکتور، با راندمان بالا می تواند برای تصفیه فاضلاب صنعتی به کار رود، افزود: به دلیل اینکه فاضلاب صنعتی به روش های معمولی قابل تصفیه نیستند، از روش الکتروکئوگولاسیون که دارای سه فرایند است بهتصفیه فاضلاب صنعتی کارخانجات پرداختیم.
کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست گرایش آب و فاضلاب با بیان اینکه این روش با جریان برق با دو الکترود و یون آلومینیوم انجام می گیرد، گفت: به دلیل وجود الکترودهای آهن و آلومینیوم در سیستمتصفیه کننده، فرایند انعقاد و لخته سازی فاضلاب رخ می دهد و فاضلاب ته نشین می شود که با ته نشین شدن مواد سنگین و با تجزیهفاضلاب، گازهای هیدروژن و اکسیژن تولید و سبب شناور سازی و حذف الاینده ها از فاضلاب می شود.
بهراد افزود: در مرحله بعد به دلیل تولید انواع اکساینده ها در فرایند تصفیه، ترکیبات کلر، رادیکال هیدروکسیل، پراکسید هیدروژن و ازن از ترکیب پراکسید هیدروژن و ازن فرایند اکسیداسیون پیشرفته تشکیل می شود و بعد از آن گندزدایی فاضلاب انجام می شود.
این محقق ایرانی اظهار کرد: بعد از این روش های تصفیه فاضلاب، آب غیر قابل شربی به وجود می آید که می توان از آن برای آبیاری باغ و باغچه و مصارف دیگر استفاده کرد.
وی در خصوص مزایای این روش، گفت: راندمان بالای تصفیه فاضلاب، کاهش هزینه های تصفیه فاضلاب صنعتی بسیار آلوده، عدم نیاز به مواد شیمیایی، قابلیت بهره برداری به صورت ناپیوسته از مزایای استفاده از روش الکتروکئوگولاسیون به شمار می رود.
بهراد افزود: این روش به صورت پایلوت در دو کارخانه لبنی و کاغذ سازی انجام گرفته که نتایج آن مفید و موثر بوده است. همچنین این روش راندمان بالایی دارد در حالیکه چند فرایند را در یک راکتور انجام می دهد.
در مناطقی که زمین آنها آبکش نبوده و یا قابلیت جذب آن کم باشد، سادهترین سیستم بهداشتی دفع فاضلاب استفاده از «سپتیک تانک» میباشد که عبارت است از یک مخزن بتونی که در زیر کف زمین قرار میگیرد و مواد فاضلاب در آن جمع میشود. ظرفیت سپتیکبهگونهای تعیین میشود که فاضلاب چندین روز را در خود جای دهد.
1- ساختمان سپتیک تانک
سپتیک تانک از یک مخزن سرپوشیده که از بتن مسلح ساخته شده، تشکیل میشود که جهت جلوگیری از نوسانات جریان فاضلاب آن را از دو یا سه انباره مستطیل شکل میسازند. این انباره باید بدون منفذ بوده و از مصالحی ساخته شود که امکان زنگزدگی، پوسیدگی و یا فرسایش نداشته باشند. از جمله این مصالح میتوان به بتن، کاشی لعابی و آجر جوشی اشاره نمود.
طول انبارهها معمولاً دو تا چهار برابر عرض سپتیک انتخاب میشوند. عمق انبارهها نیز در ظرفیتهای پایین 2/1 متر و در ظرفیتهای بالاتر تا سه متر است. همچنین سطح فاضلابتا سقف انباره نباید از 30 سانتیمتر کمتر شود. ورود و خروج فاضلاب از یک انباره به انبارهای دیگر توسط سوراخهای پیشبینی شده در دیوارهای جداکننده آنها و در عمق 30 تا 45 سانتیمتری در زیر سطح فاضلاب انجام میشود تا مواد شناور از انباره خارج نشوند.
به منظور تهویه و خروج گازهای ایجاد شده از تجزیه فاضلاب در فضای سپتیک تانک نیز از لولهای به قطر چهار اینچ استفاده میشود و برای آنکه ساکنان ساختمان از بوی نامطبوع خروجی از این لوله تهویه ناراحت نشوند، این لوله را از قسمتی از ساختمان که پنجره نداشته باشد عبور داده و تا ارتفاع 5/1 متر بالاتر از بام ساختمان ادامه میدهند. سپس با نصب دو زانوی 90 درجه امتداد دهانه خروجی لوله تهویه به طرف زمین برگردانده میشود. شکل 1 نمایی از مشخصات و ابعاد سپتیک تانکها را ارائه داده است.
2- طرز کار سپتیک تانک
طرز کار سپتیک تانک بدینصورت است که فاضلاب از یک طرف به آن وارد شده و پس از توقف در آن تجزیه شده و پسآب تولید میشود. سپس این پسآب از لوله خروجی سپتیک تانک خارج شده و مقدار کمی از فاضلاب در ته سپتیک باقی میماند. زمانی که ارتفاع لجن موجود در ته محفظه به حدود نصف عمق مخزن برسد، میتوان آن را تخلیه و تمیز کرد.
3- انتخاب محل سپتیک تانک
در انتخاب محل سپتیک تانک نکات زیر باید رعایت شوند:
- انباره سپتیک تانک باید در محلی قرار گیرد که موجب آلودگی چاه آب، چشمه و یا هر منبع دیگر آب نشود.
- زمان آبکشی خاک نباید از 60 دقیقه در 5/2 سانتیمتر بیشتر باشد.
- محل سپتیک تانک نباید در محلهای باتلاقی و یا در معرض سیل باشد.
- طول انبارههای سپتیک تانک معمولاً سه برابر عرض آن انتخاب میشود. عمق مؤثر انبارههای آن نیز معمولاً 2/1 تا 3 متر است. در هر صورت سطح فاضلاب تا سقف انباره نباید از 30 سانتیمتر کمتر شود.
- برای خروج گازهای متعفن تولید شده از فعل و انفعالات باکتریها در سپتیک تانک، نصب لولههای تهویه به قطر 4 اینچ که تا سقف ساختمانهای مجاور امتداد یافته ضرورت دارد.
4- نکاتی که در ساختن سپتیک تانکها باید در نظر گرفت
- ساختمان سپتیک تانک: در ساختمان سپتیک تانک باید از مصالح زنگنزن و فاسد نشدنی و ضمناً غیرقابل نفوذ استفاده شود. بدین جهت مصالحی از قبیل بتن، لولههای سفالی به قطر بزرگ و فلزاتی که کاملاً احتیاطات لازم درباره آنها شده باشد به کار میروند.
- تهویه سپتیک تانک: در سپتیک تانکها به منظور خارج ساختن گازهای حاصل از عمل تصفیه باید وسایل تهویه طبیعی در نظر گرفت. البته منافذی که در محل ورود و خروجسپتیک تانک موجودند شاید منظور فوق را تأمین کنند. با این حال معمولاً لوله تهویهای به قطر 10 سانتیمتر در نظر گرفته میشود. ضمناً برای جلوگیری از افتادن جانوران و یا هر نوع مواد خارجی به داخل تانک روی دهانه لوله توری میپیچند.
- آدمرو (Manholes): ساختن آدمرو از نظر بازدید و تمیز کردن داخل تانک حتماً لازم است.
- مانع تنظیم: به منظور کم کردن سرعت سطحی فاضلاب در قسمت ورودی و همچنین جلوگیری تجزیه و هضم میگردند.
- خروج مواد: مواد جامد صعودی ممکن است در ضمن جریان فاضلاب از سپتیک تانک خارج شود. این درست دو عیبی است که موارد استعمال سپتیک تانک را محدود میکند.
البته با وارد کردن مواد کلردار به مقدار محدودی در فاضلاب خام میتوان تا حدودی دو عیب فوق را برطرف نمود. ولی چون مواد کلردار عمل هضم را کند میکند و بدین طریق از خارج شدن مواد جامد صعودی جلوگیری مینماید نباید در مصرف آن بیتوجهی نشان داد.